С нач. ХХ века была проделана большая работа по переводу Священного Писания и богослужения на белорусский язык – разными конфессиями как в Беларуси, так и в эмиграции. Православные белорусы столкнулись на этом пути с разными проблемами: угнетенное состояние белорусского языка в белорусском обществе, наличие множества разнообразных переводов Священного Писания, неувереность в необходимости богослужебного использования белорусского языка, почти полное отсутствие переводов на белорусский язык как трудов св. Отцов, так и современных богословов.
Штомесяц публікуем анонс аб маючых адбыцца літургіях на беларускай мове ў гарадах і вёсках Беларусі. Каб сачыць за навінамі, дадавайцеся ў нашыя суполкі ў сацыяльных сетках.
В минском приходе Архангела Михаила, что в Сухарево, прошла очередная ежемесячная литургия на белорусском языке. На этот раз – в первый день Святой Пасхи.
Белорусскоязычные литургии служатся в этом храме раз в месяц с прошлого года по благословению митрополита Минского и Заславского Павла.
В марте исполнился год, как в минском православном приходе Архангела Михаила регулярно, раз в месяц, по воскресным дням служиться Божественная Литургия на белорусском языке. Последняя из таких служб прошла 27 марта.
13 октября 2015 года в академическом храме святителя Кирилла Туровского впервые была совершена Божественная литургия на белорусском языке. По благословению ректора Минской духовной академии архимандрита Сергия (Акимова) богослужение совершил студент 1-го курса аспирантуры МинДА протоиерей Евгений Громыко.
Восемь веков стоит на крутом берегу Немана гродненская Коложская церковь. Чем сегодня живет древний храм? Как часто звучит в нем белорусский язык? Куда исчез древний образ Матери Божьей Коложской? Гость передачи — настоятель Коложи протоиерей Александр Болонников.
Как раз еред праздником Троицы попалась мне на глаза публикация об этом празднике, имеющем народное название Сёмуха. И вот, оказывается, что это за праздник:
Сёмуха — нядзеля, якою завяршаецца сёмы тыдзень пасля Вялікадня, гэта старажытнае земляробчае свята славянскіх народаў. У аснове свята — культ зеляніны (заканчэнне веснавых палявых работ), шлюбу і продкаў. Лакальная назва свята – Зелянец («На Зелянец вясны канец»).
В Лондоне на 89-м году жизни умер выдающийся деятель белорусской эмиграции и священник, апостольский администратор для греко-католиков зарубежья Александр Надсон. Особенно известен переводами богослужения на белорусский язык.
На минском приходе Архангела Михаила в церкви святой Ксении Петербургской (микрорайон Сухарево) прошла очередная, уже вторая литургия на белорусском языке. Ее уникальность в том, что это первая белорусскоязычная литургия в Минске в первый день Пасхи.
Помню, когда мы жили в западной Канаде. Был еще мальчиком, но уже бацько говорил мне, что мы на самом деле не русские, а белорусы. Дело в том, что мои родители, Яков и Евгения Репецкие, родились в западной Беларуси, когда эта территория находилась под управлением Царской России. Пришла Первая Мировая война и семьи родителей вдруг ринулись вглубь России и там прожили некоторое время; только после окончания войны они вернулись к своим белорусским деревушкам. Вернулись домой, и пребыв в родную деревню, узнали, что их территория сейчас под контролем Польских властей.
(дапаўненьні выдзеленыя зялёным фонам, выпраўленьні - чырвоным шрыфтам)
Першы друк: "Наша слова", №№ 46-47/2011,
На нашу думку, дагэтуль, працуючы па асобным напрамкам, мовазнаўцы, кнігазнаўцы, філёзафы пазабываліся аб агульнае канцэпцыі вывучэньня гісторыі перакладаў Бібліі на старабеларускую мову. Па-першае, патрэба акрэсьленыя храналёгія, якая б улічвала не толькі друкаваныя творы, але і рукапісы, не толькі пераклады асобных кніг, але і фрагмэнты. Яна можа выглядаць наступнае:
1. Даскарынаўскі час – канец ХV – 1517 г.
2. Пераклады Францыска Скарыны 1517- 1525 г.г.
3. канец ХVІ – ХVІІ стагодзьдзі
4. ХVІІІ стагодзьдзе.
Характэрнай рысай рэлігійнай гісторыі беларускага народа ёсць тое, што беларусы ніколі не былі цалкам праваслаўным народам, як, напрыклад, расейцы, або цалкам каталіцкім, як, напрыклад, палякі. Беларусь заўсёды была поліканфесіянальнай краінай, на абшары якой шмат стагоддзяў узаемадзейнічалі праваслаўная і каталіцкая культурныя традыцыі, што адлюстравалася, у тым ліку, і ў беларускай тэанімічнай лексіцы, абумовіла яе варыянтнасць паводле канфесіянальнай прыналежнасці. Менавіта гэтыя, канфесіянальна маркіраваныя найменні Бога, і даследуюцца ў дадзеным артыкуле.
Калі гаварыць пра гісторыю біблейскага перакладу на ўсходнеславянскіх тэрыторыях, трэба зазначыць, што моўная і роднасна-этнічная агульнасць, якая пачала страчвацца толькі ў 11–12 стагоддзях, дазваляла нашым народам карыстацца агульнай крыніцай — царкоўна-славянскім перакладам.
З уваходжаннем у 1921 г. Заходняй Беларусі ў склад Польскай дзяржавы праваслаўная царква на гэтай тэрыторыі апынулася ў няпростай сітуацыі. У адрозненне ад Расійскай імперыі, дзе самаўладдзе абапіралася на гэты магутны дзяржаўна-ідэалагічны інстытут, у ІІ Рэчы Паспалітай, каталіцкай дзяржаве, праваслаўе вымушана было мірыцца з новай роляй канфесійнай меншасці. Адпрацаваная стагоддзямі задача ідэалагічна-патрыятычнага выхавання расійскіх грамадзян страціла свой сэнс.
З прыняццем хрысціянства на тэрыторыю Старажытнай Русі трапілі культурныя дасягненні заходніх краін. З Візантыі патокам пацяклі кнігі, якія далучалі Русь да сусветнай цывілізацыі. Гэта былі кнігі на грэчаскай, лацінскай і славянскай мовах, апошнюю мы зараз ведаем як царкоўнаславянскую.
Ідэя некантраляванага, расьліннага ўзросту мовы сягае ў натуралістычныя канцэпцыі ХІХ стагоддзя. Сёньня такое бачаньне дарэшты застарэла. Мова не расьліна, хоць, зрэшты, і расьліну можна гадаваць ды бараніць ад паразытаў, таму аддаваць яе на волю лёсу проста неразумна.
Дзякуючы айцу Аляксандру Надсану беларуская мова ўпісалася ў сям’ю сакральных моваў. Напярэдадні 50-годзьдзя сьвятарства духоўнага лідэра беларусаў замежжа піша Анатоль Сідарэвіч.
Пераклад: Міхася М. Міцкевіча
Рэдагаваньне, склад і друк – Міколы Прускага
Grand Rapids, Michigan, USA.
Пераклад: Міхася М. Міцкевіча
Рэдагаваньне, склад і друк – Міколы Прускага
Grand Rapids, Michigan, USA.