Епіскап Брысбэнскі

У Аўстралію прызначылі мяне на катэдру епіскапа Мэльбурнскага, але, пакуль я знаходзіўся ў марскім плаваньні на шляху ў Аўстралію, мяне перавялі на катэдру епіскапа Брысбэнскага. Пра гэта я даведаўся ад епіскапа Феадора, якога ўжо ўзьвялі ў сан архіепіскапа. У Мэльбурне я затрымаўся толькі праездам на некалькі дзён і правёў там Набажэнства ў англіканскім храме. У Мэльбурн толькі прыяжджалі на пасяленьне рускія, украінцы і беларусы з Германіі, але яшчэ не ўладкаваліся, таму не было і сваёй царквы. Усе здымалі сабе кватэры дзе-небудзь на ўскраінах горада. Пазьней, калі ўладкаваліся і разбагацелі, купілі ўчасткі і пабудавалі свае дамкі, невялікія, але з усімі выгодамі. Так было і ў Сіднэі, і ў Брысбэне, і ў Адэлаідзе, і ў іншых гарадах. У Сіднэі і ў Брысбэне жылі старажылы, рускія эмігранты з Сыбіры і цэнтральнай Расеі. Яны абжыліся за шмат гадоў, мелі свае дамы і пабудавалі цэрквы: у Сіднэі - Сьв.-Уладзімірскую, а ў Брысбэне - Сьв.-Мікалаеўскую. У гэтых двух гарадах служылі ў цэрквах старыя сьвятары: у Брысбэне - протаіерэй Валянцін Антоньеў, былы палкавы сьвятар у Сыбіры, у Сіднэі - архімандрыт Феадор (Будашкін), стары манах з манастыра Казанскай епархіі з чарамісаў. 3 гэтымі сьвятарамі ня ладзіўуладыка Феадор: ён скардзіўся на іх, а яны на яго. Гэта і зрабілася падставай прасіць Сынод прызначыць мяне ў Аўстралію. Ён палохаў іх маёй асобай, што я строгі і патрабавальны архірэй. Сам уладыка Феадор служыў і жыў па чарзе то ў Сіднэі. то ў Брысбэне, дзе ў абодвух гарадах былі кватэры пры храмах.

Архіепіскап Феадор сустрэў мяне радасна, хваліў і знаёміў з прыхаджанамі. Мы служылі з ім літургію ў Сьв.-Уладзімірскім храме. На наступным тыдні ён павёз мяне ў сталіцу Аўстраліі - Канбэру - для прадстаўленьня міністру іміграцыі Холту. У Аўстраліі ўрад не цікавіцца Царквой і яе жыцьцём - паводле прынцыпу: Царква аддзеленая ад дзяржавы, - таму мой і архіепіскапа візыт да міністра ня быў патрэбны, але ўладыка жадаў яго зрабіць. Міністар прыняў ветліва і нешта пытаўся. Уладыка дзякаваў яму за дапамогу ў справе майго прыезду ў Аўстралію. Перакладчыцай была мясцовая жыхарка Гунчанка. Яна ж пасьля прыёму ў міністра забрала нас у свой дом і пачаставала абедам. Там я захварэў на моцны прыпадак мігрэні і ня мог прысутнічаць за сталом. Гэтая хвароба адбылася ўпершыню і болып не паўтаралася. Прычыны таму я не знайшоў, але толькі мы селі ў цягнік, хвароба мая супакоілася.

Праз нейкі час прыбываньня ў Сіднэі архіепіскап Феадор павёз мяне цягніком у Брысбэн як епіскапа Брысбэнскага, але трымаў у сакрэце, баючыся, што ў Брысбэне мяне могуць не прыняць. Падставаў у яго, вядома, не было для гэтага. Ён думаў, што, калі да яго ставіліся недружалюбна прыхаджане там, то і да мяне таксама паставяцца. Але ад мяне гэта ён хаваў.

На вакзале ў Брысбэне сустрэў нас настаяцель протаіерэй Антоньеў. Я быў новы чалавек, а ўладыка Феадор ужо лічыўся там сваім і звыклым. Прыехалі ў царкоўны дом, вялікі і добра абстаўлены, які стаяў побач з царквой ў двары. Была субота, а ўвечары служылі ўсяночную. Храм напоўніўся прыхаджанамі. Цікавіліся, які новы архірэй прыехаў. Пасьля Набажэнства ўсе падыходзілі да мяне па блаславеньне. Архіепіскап заставаўся нібы ўбаку. На наступны дзень, у нядзелю, служылі літургію, а пасьля яе зрабіла чай сястрыцтва для архірэяў і прыхаджанаў. Вялікая заля была застаўленая сталамі, і сядзела грамада. Падчас чаю праз прамову з нагоды майго прыезду адбыўся канфлікт паміж а. Антоньевым і архіепіскапам. Грамада гэта заўважыла і заняла пазыцыю на абарону а. Антоньева. Гучна ніхто нічога не казаў, але пазьней я даведаўся пра гэта. Мне тэлефанавалі і прасілі перадаць архіепіскапу, каб папрасіў прабачэньня публічна перад а. Антоньевым. Я, вядома, не перадаваў гэтай просьбы. Архіепіскап прабыў некалькі дзён і паехаў у Сіднэй.

Пазнаёміўшыся з Брысбэнскай царкоўнай абстаноўкай, я ўзяўся за працу. Першай справай пачаў выдаваць царкоўны часопіс і назваў яго "Праваслаўны хрысьціянін". Выдаваў яго на рататары, які прывёз з сабой з Нямеччыны, штомесяц. Сам я пісаў артыкулы, набіраў іх на матрыцы і друкаваў на рататары, а потым рассылаў па прыходах, якія памнажаліся з прыездам былых ДП з Эўропы. На гэтую справу ішло два тыдні. Праводзіў я Набажэнствы ў кожную нядзелю і па чарзе з а. Антоньевым прапаведаваў. Ён чытаў свае казаньні па сшытку і пра зьмест даваў тлумачэньні на эвангельскую тэму. Мне падабаліся ягоныя казаньні. Я ж прамаўляў свае павучаньні экспромтам і закранаў разнастайныя пытаньні жыцьця, разглядаючы іх з эвангельскага пункту гледзішча. Па суботах я езьдзіў у бліжэйшы лягер і навучаў праваслаўных дзяцей Закону Божаму. Апрача таго, арганізаваў пры царкве ў Брысбэне царкоўную суботнюю школу, падзяліўшы вучняў на шэсьць клясаў. Навучальная справа пайшла добра. Клясы запоўніліся вучнямі. Падабраны былі дасьведчаныя выкладчыкі па ўсіх прадметах.

У нядзелі адзін раз на месяц увечары я зьбіраў дарослую моладзь на духоўныя размовы. Зьбіраліся і размовамі цікавіліся. Частку моладзі салідарысты зьвялі ў Рускі клюб, дзе іх забаўлялі танцамі. Наступіў Вялікі пост, і я прыпыніў свае размовы з моладзьдзю, а размаўляў з дарослымі прыхаджанамі. Гэтыя размовы праходзілі болып пасьпяхова і мнагалюдна. У правядзеньні размоваў з прыхаджанамі дапамагаў мне а. Антоньеў, які ўжо меў вялікі досьвед у гэтай справе з папярэдняй сваёй дзейнасьці.

Мае адносіны з а. Антоньевым устанавіліся добрыя і не было паміж намі ніякіх непаразуменьняў. Толькі ён прызвычаіўся быць самастойным у сваёй дзейнасьці цягам многіх гадоў і без нагляду епіскапа, таму прысутнасьць архірэя на месцы была яму ў цяжар, але сваёй незадаволенасьці не выказваў. Прыхаджане ставіліся да мяне таксама добра. 3 ініцыятывы а. Антоньева прыхаджане сабралі грошы і заказалі ў жаночым манастыры ў Іерусаліме мітру для мяне ў падарунак з нагоды майго 10-годзьдзя архірэйства (у сакавіку 1952 года). А. Антоньеў ад імя прыхаджанаў падарыў мне гэтую мітру пад-час аднаго з Набажэнстваў у сьвяточны дзень у прысутнасьці прыхаджанаў. Я падзякаваў за ўвагу і любоў. Гэтая мітра была доказам таго, што прыхаджане ацанілі маю дзейнасьць і маё служэньне.

Пасьля гэтага я вырашыў абнавіць іканастас у сваім катэдральным саборы. У ім знаходзіліся абразы прымітыўнай працы, і некаторыя былі зусім кепскія. Я заказаў іканапісцу Савіцкаму, які прыбыў з Шанхая і які напісаў новыя абразы ў ніжні ярус іканастаса, а прыхаджане сваімі ахвяраваньнямі іх аплацілі. Чамусьці а. Антоньеў быў незадаволены гэтым і спрабаваў угаварыць Савіцкага адмовіцца ад пісаньня абразоў. Посьпеху ня меў. Антоньеў супакоіўся і пазьней задаволіўся. Напісаныя новыя абразы і цяпер аздабляюць гэты храм. Ужо тых ахвяравальнікаў няма - памерлі, а іх месца займаюць новыя, якія прыехалі з Харбіна ў 1960-я гады як новыя эмігранты.

3 Брысбэнскім англіканскім архіепіскапам у мяне наладзіліся добрыя стасункі. Ён наведваў наш храм, часам прысутнічаў на нашых Набажэнствах і запрасіў мяне наведаць яго духоўную сэмінарыю. Мяне сустракалі па цырымоніі епіскапаў Англіканскай Царквы з сьпевамі хору сэмінарыстаў, з духавенствам ў адзеньні і прамовай рэктара, а таксама з кароткім Набажэнствам. На мяне ўсе гэта зрабіла вялікае ўражаньне.

У мяне тады гасьцяваў мой прыяцель англіканскі сьвятар а. В. Лек. які быў у Брытанскай зоне Германіі прадстаўніком Кентэрбэрыйскага архіепіскапа Фішера і які шмат дапамагаў нашаму духавенству Дзякуючы яму я хутка авалодаў ангельскай мовай.

У царкоўным доме пры саборы я жыў на самоце. Прысутнасьць а. Лека разнастаіла маё жыцьцё. 3 ім мы наведвалі горад і знаёміліся з яго славутасьцямі. На жаль, ён доўга ня быў і зьехаў у Інданэзію. Я застаўся зноў адзін у доме. Маю самоту скарысталі нядобрасумленныя людзі і пачалі распаўсюджваць плёткі з мэтай падарваць мой аўтарытэт і пашкодзіць маёй дзейнасьці. Пісьменьнік М. Горкі ў творы "У людзях" выказаўся пра такіх людзей такімі словамі: "Расея па-ранейшаму пакутуе на сваю хранічную хваробу - лішак нягоднікаў". Такія знайшліся і ў Брысбэне сярод рускіх.

Апрача катэдральнага Сьв.-Мікалаеўскага сабора ў Брысбэне быў адкрыты другі прыход для незадаволеных протаіерэем а. Антоньевым. Адзін стары падараваў свой дом прыходу, і ў ім зрабілі прыгожую дамавую царкву. Я часта служыўу гэтай царкве. Настаяцелем яе быў сьвятар Н. Усьпенскі, якога я прызначыў і які быў пад маім кіраўніцтвам у лягеры Фішбэк (Германія). У Брысбэне ён жыў з сваёй сям'ёй. Быў ён добры знаўца царкоўных сьпеваў.