МАНІТОРЫНГ СМІ: НАШЕ МНЕНИЕ: экспресс-Xпертиза: Сацыяльнае багаслоўе з дуляй у кішэні

Нядаўна арцыбіскуп Тадэвуш Кандрусевіч выступіў са зваротам да кіраўніцтва Беларусі і грамадзянаў у сувязі з існай сацыяльна-палітычнай сітуацыяй. Што магло заахвоціць Беларускую рымска-каталіцкую царкву да такога звароту? Чаму арцыбіскуп кажа пра падабенства сацыяльных вучэнняў Каталіцкага Касцёла і Праваслаўнай Царквы?
Наталля Васілевіч. Пасля падзеяў 19 снежня многія спадзяваліся, што калі ўжо не Праваслаўная, то хоць бы Каталіцкая Царква выступіць у падтрымку дэмакратычнага руху, а таксама асудзіць жорсткія рэпрэсіі рэжыму і фальсыфікацыі выбараў. Спадзяваліся, але асаблівых ілюзіяў ня мелі.

Іерархія ў лепшым выпадку маўчала і не пераследавала тых святароў і царкоўных дзеячаў, якія выступілі з нагоды падзеяў 19 снежня (лісты ў газеце «Царкоўнае слова», артыкул «Змрочныя Каляды»), у горшым жа - падтрымала дзеючага Прэзідэнта (удзел у інаўгурацыі Мітр. Філарэта і Мітр. Тадэвуша Кандрусевіча, ліст віншаванняў з боку Маскоўскага Патрыярха).

Але крытыка прагучала пазней, і зараз зусім з іншай нагоды. Пачалося ўсё з абмеркавання законапраекта «Аб рэпрадуктыўных тэхналогіях», калі афіцыйныя прадстаўнікі і Праваслаўнай Царквы, і Каталіцкай рэзка раскрытыкавалі прымаемы нарматыўны акт, закліканы рэгуляваць праваадносіны ў сферы рэпрадуктыўных тэхналогіяў.

У царкоўным асяроддзі стаўленне да такіх тэхналогіяў неадназначнае: афіцыйныя дакументы РКЦ не дапускаюць магчымасці выкарыстання такіх метадаў, як ЭКА. Асновы сацыяльнай канцэпцыі РПЦ магчымасці такога метаду абмяжоўваюць, абараняючы такім чынам сямейную маральнасць і жыццё эмбрыёнаў на пачатковай стадыі развіцця. І хоць прымаемы закон ставіць мэтай удасканаленне беларускага заканадаўства ў гэтай сферы ў параўнанні з дзеючым, набліжаючы яго да біяэтычных прынцыпаў хрысціянскіх цэркваў, тым не менш, крытыка была агучаная, і да дзяржавы - галоўным чынам, да аднаго з дзяржаўных органаў - былі выстаўленыя прэтэнзіі.

Але гэтыя прэтэнзіі з серыі «барацьба з абортамі», у нашай краіне, у адрозненне ад ЗША ці нават Польшчы, не з'яўляецца асноўным маркерам палітычнага дыскурсу, таму абарона правоў эмбрыёнаў - якія маўчаць, і якіх ў апазіцыйнасці і беларускамоўнасці западозрыць складана - ніякім чынам палітычна не афарбаваная, мітынгаў не збірае, і да сацыяльна-палітычнай сітуацыі не адносіцца.

Іншая справа, калі закранаюцца інтарэсы ўласна рэлігійных арганізацыяў, як было ў выпадку з урачыстай працэсіяй Божага Цела ў Менску 29 траўня. Менгарвыканкам шэсце па традыцыйным маршруце каталікам не дазволіў. Тады на сайце Рыма-каталіцкага касцёла з'явілася нататка пад назвай «Парушанае свята» (на дадзены момант яна на афіцыйным сайце больш недаступная). Гэты тэкст асабіста мне нагадаў артыкул каталіцкага святара Сяргея Сурыновіч «Змрочныя Каляды», які на афіцыйным сайце так і не з'явілася. У «Парушаным свяце» Мітр. Кандрусевіч крытыкаваў гарадскія ўлады і казаў пра тое, што падобныя дзеянні ўладаў не садзейнічаюць кансалідацыі грамадства.

Дарэчы, каталіцкі публіцыст Кастусь Шыталь у нататцы «Запозненае абурэнне Мітр. Кандрусевіча» адзначыў, што «Кандрусевіч атрымаў аплявуху ад таго, каго паслядоўна падтрымліваў сваім маўчаннем. Усё лагічна ... Пасля таго, як дзясяткі каталікоў сустрэлі Каляды за кратамі і калючым дротам, у момант, калі хрысціяне сядзелі на «Валадарцы» і «амерыканцы» за мірную акцыю пратэсту - каталіцкія біскупы дружна пляскалі ў далонькі ілжываму сведчанню Лукашэнкі на інаўгурацыі». З боку РКЦ толькі ў «Змрочных Калядах» каталіцкі святар С. Сурыновіч заклікаў звярнуць увагу на рэпрэсіі супраць дэманстрантаў і крытыкаваў непасрэдна сам палітычны рэжым, які гэтае самае грамадства расколвае.

Абодва артыкулы тычыліся свабоды мірных шэсцяў, толькі мірнае шэсце 19 снежня было палітычным і скончылася крымінальнымі справамі і адміністрацыйнымі арыштамі. У выпадку ж з рэлігійнай працэсіяй з удзелам «вернікаў, якія з'яўляюцца грамадзянамі сваё краіны і жыхарамі сталіцы, якія працуюць на карысць грамадства», РКЦ ўсё ж удалося дамагчыся дазволу на правядзенне акцыі, і за што ад імя святарства і вернікаў РКЦ атрымала падзяку, таму што гэты жэст "пасадзейнічае кансалідацыі грамадства".

І раптам праз некалькі дзён з'яўляецца гэты зварот з нагоды сацыяльна-палітычнай сітуацыі, дзе яна характарызуецца як складаная, больш за тое, відавочна зразумела, што гутарка ідзе не пра эканамічную сітуацыю, бо цяперашняя інфляцыя, па словах Мітрапаліта, гэтую сітуацыю толькі пагоршыла, значыць, дрэннай яна была яшчэ да усякай інфляцыі.

У чым складаецца складанасць гэтай сітуацыі акрамя інфляцыі, у звароце не раскрываецца, аднак, вядома, сказаць, што наша сітуацыя складаная - гэта замах на карціну ўсеагульнага дабрабыту, трансляваную ўладамі. На кім за складаную сітуацыю ляжыць адказнасць, у звароце таксама не паказваецца.

Калі ў прыняцці закона «Аб рэпрадуктыўных тэхналогіях» гэта быў Парламент, а ў выпадку з правядзеннем шэсця - Менгарвыканкам, то канкрэтны адрасат ў Звароце адсутнічае - гэта дзяржаўныя ўлады, свет палітыкі, эканомікі, навукі, культуры, грамадскіх арганізацыяў, усіх людзей добрай волі; канкрэтныя заклікі таксама адсутнічаюць - пры вырашэнні нялёгкіх сучасных праблемаў кіравацца ўзаемнай любоўю і павагай як грамадзяне адной краіны, якая павінна быць нашым агульным домам, прымаць пад увагу маральныя нормы і прынцыпы.

«Паўната чалавечага быцця», «рэалізацыя чалавека ў матэрыяльным і духоўным вымярэннях», «усеагульная карысць», «ісціна», «свабода», «справядлівасць», «любоў», «годнасць чалавечай асобы», «маральныя сілы», «маральныя падставы »,« парадак, устаноўлены Богам », «дасканаласць» і «магчымасць злучэння з Богам», - у гэтыя агульныя словы са Звароту кожны можа ўкладваць усё, што заўгодна, і наўрад ці хтосьці зможа з гэтым паспрачацца.

Падабенства сацыяльнага вучэння Каталіцкай Царквы (у беларускай інтэрпрэтацыі) і Праваслаўнай Царквы (у ёй жа) - гэта вялікая колькасць лірычных прамоваў пра праўду, дабро, свабоду, мір ва ўсім свеце і іншыя універсальныя катэгорыі.

Спытаць - чаму сядзіць наш праваслаўны Павал Севярынец і за што судзяць каталіка Анджэя Пачобута - гэта занадта дробныя пытанні для гэткіх універсальных катэгорыяў. Ня будуць жа яны дзеля Севярынца і Пачобута псаваць адносіны з уладамі. Раптам тады не дадуць правесці працэсію, не дадуць дазвол на будаўніцтва новага касцёла, ці што яшчэ горш - больш не запросяць папу і згорнуць падпісанне канкардату (які, дарэчы, ужо другі год як абяцаны быў быць падпісаны).

Хто ж тады будзе «адказваць на галоўныя пытанні пра сэнс і мэты чалавечага жыцця абвяшчэннем Евангелля», несці ў нашае грамадства ўніверсальныя каштоўнасці дабра, любові і ўсё добрае і светлае, адлюстраваннем чаго Царква з'яўляецца? Хто будзе вучыць людзей вырашаць грамадска-палітычныя праблемы з дапамогай гэтых самых любові, справядлівасці, і ўсіх тых выдатных катэгорыяў, якія такія салодкія на языку?

Таму Цэрквы, якія могуць служыць прыкладам для ўсяго грамадства, якія валодаюць евангельскай ісцінай і багатым сацыяльным вучэннем, паводзяць сябе так, як паводзяць: паважаюць ўлады, спачуваюць усім сэрцам тым апазіцыянерам, што сядзяць у турмах, клапоцяцца пра лёс эмбрыёнаў, ходзяць урачыстымі і прыгожымі шэсцямі, уяўляючы не толькі Боскую этыку, але і Боскую ж эстэтыку, сведчаць усяму нашаму грамадству, як жыць правільна і які ён, Боскі парадак: маўчаць, маліцца, і чысціць сваё сумленне. Такое сацыяльнае багаслоўе з дуляй у кішэні.
Наше мнение, 15 чэрвеня 2011 г., пераклад на беларускую мову - АРХЭ