Хрысціянства у гістарычным лёсе беларускага народа. 2008
18.04.2010УДК 27(476)
ББК 86.37
Х 95
Рэдакцыйная калегія:
С.В. Марозава, доктар гістарычных навук, прафесар;
Э.С. Ярмусік, кандыдат гістарычных навук, дацэнт;
С.У. Сілава, кандыдат гістарычных навук, дацэнт.
Рэцэнзенты:
доктар гістарычных навук, прафесар Д. У. Караў;
кандыдат гістарычных навук І. Г. Ганчарук.
Хрысціянства ў гістарычным лёсе беларускага народа : зб. навук. арт. / М-ва адукацыі Рэсп. Беларусь, ГрДУ імя Я. Купалы, Ін-т гіст. НАНБ; рэдкал.: С.В. Марозава [і інш.]. - Гродна : ГрДУ, 2008. - 503 с.
ISBN 978-985-515-067-2
У аснову зборніка пакладзены матэрыялы рэспубліканскай навукова-тэарэтычнай канферэнцыі «Хрысціянства ў гістарычным лёсе беларускага народа», якая адбылася 20 красавіка 2007 года.
Разглядаецца роля хрысціянскіх культавых інстытутаў у духоўна-культурным, грамадска-палітычным і этнанацыянальным жыцці беларускага народа.
Прызначаны для даследчыкаў, выкладчыкаў, аспірантаў, магістрантаў і студэнтаў, настаўнікаў, аматараў гісторыі Беларусі.
УДК 27(476)
ББК 86.37
ISBN 978-985-515-067-2
© ГрДУ імя Я. Купалы, 2008
З М ЕС Т
Марозава С.В. Гістарыяграфічны выклік часу. 3
1. ГІСТАРЫЯГРАФІЯ І КРЫНІЦЫ. ТЭАРЭТЫКА-МЕТАДАЛАГІЧНЫЯ ПАДЫХОДЫ 6
Цацура Л.И. Христианство ІІ века: источники и историография. 6
Палікоўская Т.І. Асаблівасці падыходаў айчыннай гістарыяграфіі другой паловы XIX - пачатку XXI ст. да ілюстравання адукацыйнай дзейнасці езуітаў на Беларусі 9
Иванов Ю.Н. История описания архива западнорусских униатских митрополитов 13
Курстак Ю.И. Религиозный компонент в исторической концепции А.С. Будиловича 24
Габрусевич А.С. Философия религии в творческом наследии Б.Н. Чичерина 28
Белозорович В.А. Концепция католической церкви в работах профессора Я.Н. Мараша 32
Елисеев А.Б. Белорусская православная церковь на оккупированной территории Беларуси (1941-1944 гг.): к историографии проблемы.. 36
Языкович К.В. Модели взаимодействия язычества и христианства в белорусской культуре 40
Васюк Г.В. Теоретико-методологические подходы к исследованию истории православной церкви на территории Беларуси в конце X - начале XX в. 43
Можейко П.П. Христианство: время, история, личность. 50
Грачева Г.И. Духовность и творчество. 54
Жолнеркевич Н.Н. «Встреча с другим»: об актуализации христианских ценностей в семейных отношениях 58
2. ХРЫСЦІЯНСТВА БЕЛАРУСІ ЯК ПОЛЕ ЦЫВІЛІЗАЦЫЙНАГА ДЫЯЛОГУ І ПАЛІТЫЧНАГА СУПРАЦЬСТАЯННЯ. КАНФЕСІЙНЫЯ ТРАНСФАРМАЦЫІ БЕЛАРУСІ. УЗАЕМАСУВЯЗЬ ДЗЯРЖАЎНА-ПАЛІТЫЧНЫХ І РЭЛІГІЙНЫХ ПРЫЯРЫТЭТАЎ.. 62
Гагуа Р.Б. Крещение ВКЛ в 1387 г. как фактор изменения вектора внешней политики Ягайло 62
Силова С.В. Влияние византийской южнославянской православной культурной традиции и историографии на процесс формирования исторического сознания белорусского общества в XIV-XV вв. 65
Суша А.А. Дзейнасць мітрапаліта Рыгора Цамблака па дасягненню міжканфесійнага паразумення ў ВКЛ 73
Ильин А.Л. Род Сапег и греко-католическая церковь. 88
Занеўскі C.В. Палітыка царызму ў адносінах да каталіцкай царквы на Беларусі ў 1772-1801 гг. 99
Чермошенцев К.В. Регламентация социально-экономической деятельности католического духовенства белорусских губерний в конце XVIII - 30-х гг. XIX в. 103
Марозава С.В. Уніяцкая царква Беларусі ў 1838 г.: некаторыя малавядомыя старонкі 108
Карпович О.В. Участие духовенства в повстанческом движении на белорусских землях в 1863 г. 116
Gremza A. Sytuacja kościoła rzymsko-katolickiego w Cesarstwie Rosyjskim na przełomie XIX -XX wiekуw 127
Лебедев А.Д. Антикатолическая деятельность Союза Безбожников в БССР (1920-е гг.) 133
Лисовская, Т.В. Деятельность протестантских организаций Западной Беларуси в 1921-1939 гг. 140
Трофимчик А.В. Религия и идеология в школе западных областей БССР (1939- 1941 гг.) 144
Крижевский Г.А. Феномен христианской религиозности современного постсоветского общества 148
Макрушыч А.М. Спецыфіка рэлігійнасці хрысціян сучаснай Беларусі 152
Парфёненка В.В. Канфлікт хрысціянскіх вартасцяў у сучасным чалавеку (паводле энцыклікі CENTESIMUS ANNUS) 155
Бордак С.Н. Христианский взгляд на брак и семью.. 160
Скютте Д.Н. Христианство, каноническое право и права женщин. 164
Сiвiцкая Н.Б. Узаемадзеянне дзяржавы i царквы ва ўмовах сучаснага грамадскага працэсу 168
Алейникова С.М. Религиозный фактор в социально-политическом управлении 169
Коденев М.А. Может ли верующий заниматься изучением религии? 173
Курыленка Г.М. Трансфармацыя споведзі ў культуры.. 177
Карпушевская Л.А. Трансформация христианских идей в вероучении неокультов 181
Акинчиц И.И. Гражданская позиция современного верующего. 183
3. ХРЫСЦІЯНСКАЕ АСВЕТНІЦТВА. МАСТАЦКАЯ СПАДЧЫНА ХРЫСЦІЯНСТВА. НІЗАВАЯ ХРЫСЦІЯНСКАЯ КУЛЬТУРА 188
Makarczyk J. Wkład OO. Franciszkanуw w ewangelizację na Białorusi 188
Самусік А.Ф. Базыльянскі ордэн у сістэме асветы Беларусі (XVIІ - першая трэць ХІХ стст.) 204
Парфёненка В.В. Пачаткі свецкай адукацыі ў Гродне (першая палова ХІХ ст.) 208
Марцинкевич Ю.А. Церковноприходская школа в системе духовного образования на белорусских землях в конце XIX в. 214
Matus Irena Rola Katechezy w programie oświaty cerkiewno-parafialnej 216
Восович С.М. Деятельность Могилевского Богоявленского братства по созданию библиотек в конце XIX - начале XX в. 223
Самосюк Н.В. Высшее богословское образование во Второй Речи Посполитой 226
Астрога Г.А. Праваслаўнае школьніцтва ў Заходняй Беларусі ў 1921- 1939 гг. (на прыкладзе законавучыцельскай справы) 230
а. Крот Андрэй Асветніцкая дзейнасць грэка-каталіцкага духавенства ў Заходняй Беларусі 233
Лукашевич Л.А. Работа с молодежью в современной греко- католической церкви (на примере приходов Брестской области) 237
Борун Е.Н. Вклад Полоцкого Спасо-Евфросиниевского женского монастыря в дело религиозного просвещения Полоцкого региона 241
Омелько С.В. Основание и деятельность Гродненской высшей духовной семинарии (SEMINARIUM MAIUS GRODNENSE) в 1990-х-начале 2000-х гг. 247
Кушнярэвіч А.М. Парафіяльна-прыходская гатычная архітэктура Вялікага княства Літоўскага 251
Ярмусік Э.С. Роля інтэлігенцыі ў выратаванні сакральнай спадчыны Беларусі (1960-я - 1980-я гг.) 255
Таранда М.І. Рэлігійныя канфесіі ў жыцці сялян паўночнай часткі Ляхавіцкага раёна 257
Пагарэлы А.Ю. Да праблемы народнага каталіцызму ў Беларусі ў другой палове ХІХ ст. 261
Тоўсцiк Т.Ц. Канцэпцыя душы ў нізавой хрысціянскай культуры беларусаў 265
Харытанюк-Міхей Гражына Паганскія і хрысціянскія элементы ў беларускім памінальным абрадзе (на прыкладзе беларуска-рускага памежжа) 268
а. Данільчык Ігар Неапаганства і хрысціянства на Беларусі 272
Хмеленок Е.А. Рефлексия Солярного культа в структуре христианского (православного) календаря 278
4. ЭТНАГЕНЕЗ І ДЭНАЦЫЯНАЛІЗАЦЫЯ БЕЛАРУСАЎ - МЕСЦА Ў ІХ ХРЫСЦІЯНСТВА. ХРЫСЦІЯНСТВА Ў МЕНТАЛІТЭЦЕ БЕЛАРУСКАГА НАРОДА. ЭТНАКАНФЕСІЙНЫЯ СТЭРЭАТЫПЫ БЕЛАРУСАЎ 282
Трацяк І.І. Поліканфесійны фактар гісторыі ў фармаванні свядомасці 282
Красноў М.І. Уплыў хрысціянскай традыцыі на фарміраванне саслоўнай свядомасці шляхты 290
Ганчар А.И. «Располячивание» римско-католического костёла в Беларуси глазами русских историков (последняя треть ХІХ - начало ХХ вв.) 294
Грыбко І.Л. Канфесіянальны аспект гарадской рэформы ў Беларусі (1870-я - 1890-я гг.) 297
Черепица В.Н. Христианство, толстовство и пацифизм: их западно-белорусская специфика (конец XIX - первое десятилетие XX в.) 301
а. Велісейчык Аляксандр. Лёс Праваслаўнай Царквы БССР у 20-30-я гг. ХХ ст. 314
Загідулін А.М. Спробы беларусізацыі Праваслаўнай Царквы ў ІІ Рэчы Паспалітай (1921-1939 гг.) 322
Ильин А.Л. Из истории белорусского христианского движения: письма Винцента Годлевского Янке Чарнецкому 326
Ярмусік Э.С. Каталіцкі касцёл і нацыянальныя праблемы ХХ ст. (на матэрыяле Беларусі) 331
Моисеев В.А. Синкретизм православной ментальности. 335
Майсюк А.В. Христианство глазами студентов. 339
Предко Т.И. Этническая и конфессиональная самоидентификация полешуков 356
Лагуновская Е.А. Поиски веры в эпоху глобализации. 364
5. ХРЫСЦІЯНСКІЯ МАТЫВЫ Ў ЛІТАРАТУРЫ БЕЛАРУСІ. 369
Писарук Г.В. Личность Апостола Павла сквозь строки его посланий: взгляд филолога 369
Каяла У.І. Хрысціянскія матывы ў «Аповесці мінулых гадоў». 373
Лебядзевіч Д.М. Антычныя і хрысціянскія матывы ў лацінскай літаратуры сярэднявечча 377
Воранава А.М. Мова твораў перакладной канфесійнай літаратуры XV ст. 381
Митюкова Е.А. Барочная концепция христианства в лирических произведениях новолатинского поэта XVII в. Матея Казимира Сарбевского. 385
Сосна У.А. Рэлігійная барацьба на Віленшчыне і творчасць Францішка Багушэвіча 389
Конан М. Хрысціянскія каштоўнасці беларускай літаратуры.. 397
Тарасава С.М. Біблейскія матывы і вобразы ў творах беларускіх аўтараў паэмнага жанру 405
Белая А.І. Хрысціянскія элементы ў мастацкай карціне свету (на прыкладзе твораў беларускай прозы) 411
Аўдоніна Т.В. Матывы дваявер'я ў творчасці беларускіх драматургаў. 415
Петрушкевіч А.М. Біблейскія матывы ў ранніх паэмах Янкі Купалы.. 420
Бельскі А.І. Рэлігійна-хрысціянскія матывы ў паэзіі сучаснай Беларусі 424
6. МІЖКАНФЕСІЙНЫЯ ЎЗАЕМААДНОСІНЫ ЯК ФОРМА ДЫЯЛОГУ КУЛЬТУР. ХРЫСЦІЯНСКІЯ СВЯТЫНІ, УСТАНОВЫ І АРГАНІЗАЦЫІ БЕЛАРУСІ. ДЗЕЯЧЫ ХРЫСЦІЯНСКАЙ ЦАРКВЫ... 430
Дзянісава А. Дзейнасць праваслаўных манастыроў Тураўскай епархіі ў ХІ-ХІІ ст. 430
Казуля С.В. Статут базыльянскага ордэна: пераасэнсаванне традыцыі 433
Попов М.А. Викарные епископы Могилевского римско-католического архиепископства в эпоху митрополита Станислава Богуша-Сестренцевича (1773-1826 гг.) 440
Проценко О.Э. О конфессиональной ситуации в Гродненской губернии в ХІХ в. 449
Козлова Т.И. Из истории межконфессиональных отношений в Гродненской Губернии в ХІХ в. 454
Колоцей М.Я., Дубравина А.М. О праздновании 900-летия крещения Руси в Гродненской губернии 456
Соркіна І.В. Міжканфесійныя і міжэтнічныя ўзаемаадносіны ў мястэчках Беларусі паводле «Нашай Нівы» (1906-1911 гг.) 460
Батуро Н.В. Этноконфессиональное развитие Ивьевского района в 1944 - 1950 гг. 466
Літвінчык А.І. Новыя старонкі гісторыі Сынковіцкага храма. 471
Лучко А. Гродзенскі Фарны касцёл: гісторыя і сучаснасць. 473
Смаль В.М. Брэсцкая Свята-Мікалаеўская царква: гісторыя і сучаснасць 476
Наўмовіч-Панасюк В.А. З гісторыі Адэльскага касцёла (ХV - ХХ стст.) 479
Шидловский А.К. Из истории римско-католических храмов города Кобрина 484
Захарина А.С. Блаженная Валентина. 487
Трофимович Р.Н. Из истории благотворительности в Беларуси. 490
Мінаева Н.М. Дзейнасць каталіцкай дабрачыннай арганізацыі «КАРЫТАС» у Беларусі ў 1991 - 2001 гг. 492